Vasküler ultrason konusunda hazırladığı notları düzenleyerek size sunuyorum.
Şimdi temelden başlayarak ilerleyelim.
Vücuda yüksek frekanslı ses dalgaları gönderilir ve geri gelen dalgalar görüntü haline dönüştürülür. Kristallere enerji verilerek ses dalgaları oluşturulur. Normalde insan kulağı 20 -20 000 Hertz aralığındaki sesleri duyar. Ultrason ses dalgaları 20.000 Hertzden yüksektir. Bu ses dalgaları duyulmaz. Ultrason ses dalgaları 20.000 Hertz (20 Kilo Hertz= 2 Mega Hertz) ile 160 000 Hertz arasındadır.
Ultrason cihazında elektrik dalgaları piezoelektrik kristalleri titreştirilerek ses dalgaları üretilir. Radyasyon yoktur.Gerçek zamanlı olarak doku görüntüleri ve akım görüntüleri elde edilir.
Resim 1. Ultrason cihazında ses dalgaları üretimi.
Transducer elektrikten ses (pulse:dalga) üretir ses dalgaları dokulara çarpıp, yansır ve geri dönerler (eko) transducer bu dalgaları elektriğe oradan görüntüye dönüştürür. Ses dalgalarının hedef üzerinden etkilenmesi yansıma , kırılma, saçılma veya dağılma şeklinde olabilir.
Resim 2. Ses dalgası ve yansıması
Kemikte 3360 m/sn’dir.Sesin dokulardaki hızı normalde ortalama 1570 m/sn’dir. Sıvıdaki ses hızı 1480 m/sn’dir. Havadaki sesin hızı ise 330 m/sn dir.
Resim 3. Ses hızları
Varis muayenesi için ultrason esastır. Venöz haritalama yapılarak sorun tanımlandıktan sonra tedavi planlanır.
Ultrason için kullanılan temel ölçüm uçları problar; lineer (düz) , curvilinear (eğrisel) ve faz dizilimli (Phased Array) olarak bilinir. Bunun dışında endokaviter olmak üzere değişik problarda vardır.
Düz lineer problar düz çizgiler halinde ses dalgaları üretir. Oluşan görüntü dörtgendir. Yüzeyel tetkikler için kullanılır.
Eğrisel ya da konveks problar daha derin dokular için kullanılır. Daha çok karında ve pelvis tetkiklerinde kullanılır.
Faz dizilimli problar daha küçük ve düzdür. Bu tip problar kardiyak incelemeler için kullanılır.
Resim 4. Ultrason probları
Yansıyan ses dalgalarından elde edilen görüntüler. Ekranda siyah ve beyaz olarak görülür. Hipoekoik: çevreden daha ekojenik, parlak, beyaz görüntülerdir. Hipoekoik: çevreden daha az ekojenik, koyu renkte görünür. İzoekoik: çevre ile ayni ekojenitedir. Anekoik: hiç eko yok, siyah görüntüdür.
Resim 5 ve 6. Ekoik özelliklere görüntülerin renkleri.
Ultrason görüntülemede gir skala içinde farklı modlar vardır.
A MODE
En basit ultrason modudur. A amplitude kelimesinden gelir. Yansıyan eko bazal bir çizgi üzerinde çıkan dalgalar (pik) görülür. Tek boyutlu bir faydası az bir yöntemdir. Genelde mesafe ölçümü için kullanılır. Klinikte ekoensefalografi ve eko-oftalmoskopi yapılır. Kullanımı çok kısıtlıdır.
Resim 7. A mod ultrason.
B Mode
B ‘’brightness’’ parlaklık kelimesinden gelir. Temel mode olarak iki boyutlu görüntü verir. Yansıyan ekolar beyaz-siyah noktalar oluşturur.
Resim 8. B mod.
M MOD
M ‘’motion’’ hareket kelimesinden gelir. Kardiyolojide kalp odacıklarını ve perikardı değerlendirmek için kullanılır.
Resim 9. M mod.
Doppler Ultrason
Doppler hareketli doku ve kan hızını saptamak için kullanılan bir ultrason yöntemidir. Vasküler yapıların değerlendirilmesi için kullanılır. Normal ultrason bu özellikleri göstermez. Vasküler yapılarda kan akım hızları ve/veya tıkayıcı trombüs saptanması için kullanılır. Görüntüler renklendirilerek elde edilir. Buna ‘’Renkli Doppler ‘’ adı verilir. Renkli doppler ultrason ‘’dupleks’’ olarak da bilinir.
Resim 10. Renkli Doppler
Renk ayrımında kırmızı renk proba gelen akımı ve mavi renk ise uzaklaşan akımı gösterir.
Bunlar temel bilgiler olarak yeterlidir.
