HASTALIK YOKTUR, HASTA VARDIR.
Damar tıkanıklığı hastaları farklı gruplara ayrılırlar
Gelin bakalım hasta gruplarından hangisine uyuyorsunuz?
Önce aşamaları görelim.
- SAPTANMIŞ DAMAR TIKANIKLIĞIM YOK YA DA BİLMİYORUM AMA ÖNLEMEK İÇİN NE YAPMALIYIM
- ANJİYO OLDUM DAMARLARINDA %50’DEN AZ DARLIK YA DA DARLIKLAR VAR NE YAPMALIYIM?
- ANJİYO OLDUM BİR DAMARIMA STENT TAKILDI. DİĞER DAMARLARIMDA DÜŞÜK DERECELİ DARLIKLAR VAR NE YAPMALIYIM?
- ANJİYO OLDUM ÖNCE BİR STENT ARKASINDAN İKİNCİ STENT TAKILDI NE YAPMALIYIM?
- ANJİYO OLDUM, ÜÇ DAMARIMA STENT TAKILDI. AMELİYATA OLMAKTAN KORKUYORUM NE YAPMALIYIM?
- ANJİYO OLDUM AMELİYAT VEYA STENT DEDİLER AMELİYATTAN KORKTUĞUMDAN STENT OLDUM NE YAPMALIYIM?
- ANJİYO SONRASI AMELİYAT OLDUM. DAMARLARIM TEKRAR TIKANIR MI?
- BYPASS AMELİYATI SONRASINDA DAMARLARIMDA YENİDEN TIKANIKLIK OLDU. YENİDEN TIKANIKLIK OLUR DİYE ENDİŞE EDİYORUM.
- ANJİYO SONRASI DAMARLARIMIN AMELİYAT VE STENTE UYGUN OLMADIĞIMI SÖYLEDİLER. NE YAPMALIYIM?
Hiç aklınıza gelmeyecek bir yakınma ile damar tıkanıklığı çıkabilir. Nefes darlığı ve yorgunluğun yanında sertleşme bozukluğu olan erkeklerin de damar tıkanıklığı açısından taramaya tabi tutulmaları önerilmektedir. Bu kısa girişten sonra şimdi gelin beraber canlı örneklere geçmeden hastaları nasıl değerlendirdiğimize bakalım.
Tüm damar tıkanıklığı hastalarını bir torba içine koymak mümkün değildir.
Risk faktörleri nelerdir? Bu faktörleri son yayınlar çerçevesinde ve tarihi bir bakış açısı ile ele alalım (1).
Aile Öyküsü: Bu arada aile birinci dereceden akrabalardır. Anne, baba ve kardeşler. Bazı ailelerde ailenin tamamında ciddi hastalık vardır. 60 yaşını göremeyen erkeklerden bahsedilir. Bunun yanında yine bazı ailelerde anjiyo, stent veya bypass olmayan yoktur.
Şeker Hastalığı: En önemlisidir. Hasta İnsülin kullanıyorsa başka organlarında etkilenme olasılığı vardır. İşleri kötüleştiren damarlarda yaygın darlık olması ve/veya böbrek yetmezliği gelişmesidir. 65 yaş ve üzerinde şeker hastalığı olanların %68’i Kalp Hastalığından %18’i felç yüzünden hayatlarını kaybederler. Şekeri olanlarda risk 2-4 kat yüksektir. İyi tarafı kontrol edilebilen risk faktörüdür. Şeker hastalığı denilince İnsülin ile korunma arasındaki ilgi ve hastalığın gelişimindeki rolü ah da güçlenmiştir. İnsülinin neler yaptığına şaşıracaksınız.
Sigara: Hayati tehlike ve yaşam süresini iki kat oranında etkiler. Sigarayı bırakanlarda oranlar hemen düşer. Pasif içicilerde risk devam eder .
Yüksek Tansiyon: Tansiyon büyük tansiyon iki puan ve küçük tansiyon 1 puan yükseldiğinde kalp krizi ve felç riski iki katına çıkar. Hipertansiyon da kontrol altına alınabilir bir risk faktörüdür. Tansiyonun daha erken kontrol altına alınabilmesi için tansiyon normal sınırı düşürülmektedir. Tansiyonun kardeşi ise Kolesterol yüksekliğidir.
KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ: Bu tartışmalı konuda gene hasta önemlidir. Bakın eğer kolesterol yüksekse genç hastalar daha kötü etkileri görülebilir. Genç hastalar yan dallar tam gelişmediğinden kalp krizinden daha kötü etkilenir. Yaş arttıkça risk biraz düşer. İlginç değil mi? Kolesterolün yüksek ama damar tıkanıklığınız yoksa öykü başka ama kolesterolünüz yüksek ve damar tıkanıklığınız varsa. Öykü başkadır. Bunun ayrımını yapacağız. İlaç şart mı? göreceğiz. İyi huylu kolesterol, kötü huylu kolesterol ve total kolesterol korunma açısından bu kursun ana fikirlerini oluşturacaktır. Bunu da beslenme bölümünde izleyeceksiniz
ŞİŞMANLIK /OBEZİTE: Bu konuda ana faktörlerden birisidir. Korunma açısından çok önemlidir. Buna bir de uyku apnesini eklerseniz işler daha da karışır ben hastalarıma ‘’Uyku Apnesi: Horlamayı ‘’ mutlaka sorarım.
HAREKETSİZLİK: Bu konu 1953 yılından beri bilinmektedir. Hareketsizlik damar tıkanıklığına yol açar. Bu konu ancak 1870 lerden sonra aerobik çılgınlığı ile gündeme gelmiştir. Hareketsizlik hem kardiyak performans hem de metabolizma özellikler yağ (kolesterol) metabolizması açısından önemlidir.
Cinsiyet için risk faktörü de ERKEK olmaktır. Günümüzde kadınlarda özellikle sigara, obezite ve şeker ile kadınları erkeklere yetiştirmeye başladı. Hatta Amerika’da Kırmızı Kalp günleri düzenlenir. Kadınlardaki Kalp Hastalığına dikkat çekmek için.
Şimdi bunların arasına biri de Metabolik Sendromu koyalım. Metabolik sendrom, kalp krizi, felç ve şeker hastalığı riskini artıran bazı risk faktörlerinin birlikte bulunduğu bir tablodur. Her biri sağlığı tehdit eden aşağıdaki 5 durumdan en az 3 tanesinin bir arada bulunması metabolik sendrom olarak adlandırılır.
- Artmış bel çevresi: Göbek üzerinden ölçülen bel çevresinin erkeklerde 102 cm, kadınlarda 88 cm’den fazla olması metabolik sendromun ölçütlerinden birisidir.
2.Yüksek trigliserid düzeyi: Kandaki trigliserid (serbest kan yağları) düzeyinin 150 mg/dl’ den yüksek olması (veya ilaç kullanıyor olmak) metabolik sendromu tetikler.
3.Düşük HDL düzeyi: HDL kolesterol “iyi huylu” kolesterol olarak bilinen bir kolesterol molekülü çeşididir ve damar sertliğine karşı koruyucu özelliği vardır. HDL kolesterol düzeyinin kadınlarda 50, erkeklerde 40 mg/dl’ nin altında olması metabolik sendromu tetikler.
4.Yüksek kan basıncı: Kan basıncının 135 / 90 yani 13/9’dan yüksek olması (veya tansiyon düşürücü ilaç kullanıyor olmak) metabolik sendromu tetikler.
Bozulmuş açlık kan şekeri: Açlık kan şekerinin 100-125 mg/ dl arasında olması (açlık kan şekerinin 126 mg/dl ve üzerinde olması şeker (diyabet) hastalığı demektir).
Metabolik sendrom ve insülin direnci arasında çok yakın bir ilişki vardır. İnsülin direnci, kalp sağlığını riske atan bir durumdur. Metabolik sendromu kalp hastalığı riskini, 2 kat ve daha şeker hastalığı gelişme riski, olmayanlara göre 5 kat arttırır. Toplumda sık görülür. Metabolik Sendroma Çağın Hastalığı denmesinin sebebi budur. Kabaca ülkemizde %10-20 oranında görülür. Bence bu oran giderek de artmaktadır. Metabolik Sendromu damar tıkanıklığının öncüsü olarak kabul etmek gerekir. Bu önemli aşamada alınacak önlemler ile damar tıkanıklığı gelişimi önlenebilir. Son yıllarda bu konuda çok sayıda öneri ve çalışma yayınlanmıştır.
Hareketsizlik ile yakından ilgili olduğundan egzersiz programları popülerdir ve ile yaramaktadır.
ÖNEMLİ NOKTALAR
Tüm damar tıkanıklığı hastalarını bir torba içine koymak mümkün değildir.
Tüm hastaların risk faktörleri ve hastalığın gelişimi farklı olur.
Bazı kişilerde kalp damarlarında tıkanıklık bir kısmında şah damarında tıkanıklık veya bacak damarlarında tıkanıklık olur. Bazılarında üçü de beraber görülebilir.
Kolesterolü yüksek olanın illa damarı tıkanacaktır diye bir kural yoktur.
Hiç risk faktörü olmayan sadece sigara içen birisinin de damarı tıkanabilir.
Önemli olan birden fazla risk faktörüne sahip olunmasıdır. Erkek, sigara, kolesterol ilk planda önem kazanır. Bir de bunun üzerine şeker eklenirse olay şiddetlenir.
Kolesterolü yüksek olan kişi eğer damar tıkanıklığı saptanmışsa kolesterole dikkat etmelidir. Kolesterol bir şey yapmaz diye bir efsane yoktur. Hele siz de damar tıkanıklığı varsa. Kolesterolünü yüksek ama damarlarınızda bir şey yok o zaman endişeye gerek yoktur.
Yaş ile damarlar elastikiyetini kaybeder ve tansiyon yükselir. Yaşlanmanın getirdiği bir olaydır. Sadece tansiyonunuz yüksekse damar tıkanıklığı için bir risk faktörünüz var demektir. İlla damarlarınız tıkanacak diye bir şart yoktur. Hipertansiyon damarlarda daha farklı değişiklikler yapabilir. Karında ve kalpten çıkan aort damarında genişleme yapabilir. Beyin kanaması, göz ve böbreklerde organ hasarı görülür.
Şeker hastalığınız varsa veya şeker başlangıcında iseniz ekstra dikkat etmelisiniz. Hele uzun süre ilaç kullanıyor ve insüline doğru gidiyorsanız alarm zilleri çalmaya başlamıştır. İnsülin ile uğraşmak zordur.
Hem şekeriniz var hem de fazla kilonuz var. Önlem almak için son sınıra yaklaşıyorsunuz denilebilir. Bir de damar tıkanıklığınız varsa. İşlerin karışma olasılığı yüksektir.
Hem kilonuz fazla hem de hareketsiz bir yapınız varsa. Yine dikkatli olmanızı gerektiren gri bölgedesiniz demektir.
Uzun süredir şeker hastalığı olanlarda damar tıkanıklığı saptanmışsa ilerideki oluşabilecek komplikasyonlardan korunmaları gerekir.
Şimdi lütfen siz bu hasta gruplarına bakın ve risk faktörleri ile kendinizi değerlendiriniz. Bende size hasta öykülerini anlatayım.
Ahmet Bey, 42 yaşında aktif serbest çalışan arabası ile bütün gün yollarda dolaşan ve sık sık günübirlik Trakya bölgesini ziyaret eden bir ilaç satış temsilcisidir. Kendisini şişman değil gürbüz bulur. ‘’Bizim sülalenin tüm erkekleri gürbüzdür’’ diye de ekler. Devamlı araba ile dolaştığından ve her gittiği yerde yörenin nesi meşhursa onu yiyen ve doğal olarak Trakya’da köfte ve et tiryakisi haline dönüşmüş bir gurmedir! Arabada ‘’benim sık sık kan şekerim düşer ‘’ diyerek gofretleri ihmal etmez. Boyu 1.74 kilosu ise 101 kilodur. Bir kat merdiven çıksa gömleği ter içinde kalır. ‘’Ben çok terleyen biriyim ondan oluyor ‘’ diye kendini savunur. Neşeli akşamları fırsatını buldu mu? rakısını ihmal etmeyen arkadaşları tarafından çok sevilen bir elemandır. Bir gün Edirne otoyol çıkışında güzel bir erken akşam yemeği sonrası (eşi kilosundan şikayetçidir ona diyet yemekleri hazırlar o da doymam diyerek önceden biraz atıştırır) otoyola girerken göğsünde çok şiddetli bir ağrı başlar, hemen arabayı kenara çeker ve iner inmez kusmaya başlar. Otoyol girişindeki polisler yanına gelirler. Polislere derdini anlatamaz, polisler yoldan geçen bir ambulansı çevirirler, sırada başı döner ve yere düşer. Gözlerini açtığında göğsünde yanma hissi hala devam ederken ambulanstadır. Yakındaki bir özel hastaneye kaldırılır hemen anjiyografiye alınır. Sol Ön İnen dalı tam tıkanmıştır. Hemen bir balon ve stent işlemi ile açılır. Ama kriz geçirmiştir. Yoğun Bakım doktoru çok şanslı olduğunu kalbinin durduğu (ventriküler fibrilasyon denilen ölümcül bir aritmi) elektroşok ile kalbinin çalıştırıldığını söyler. Ertesi sabah bir kötü haber daha gelir. Açlık kan şekeri 242’dir HbA1C denilen üç aylık kan şekeri ortalaması ise 7’dir. Normali 5,7 altında olmasıdır. Ona şeker Hastası olduğunu söylerler. Ekokardiyografiden normal kalp kasılma değeri %50’nin üstünde olması gerekirken kendinsin ki %40 çıkar. Kalbi yeteri kadar çalışmamaktadır. Bu da geçirdiği enfarktüsün sonucudur. Taburculuk sonrasında ağrı bir depresyona girer. Küçük kızının büyüdüğünü göremeyeceğini düşünür. Uykuları kaçar. Kendisi ile görüştüğümde bir torba İlaç kullanıyordu. Yarısı kalp ve yarısı depresyon ilaçlarıydı. Anjiyografisinde sadece tek damarında sorun vardı. Diğer damarlarda %20-30 önemsiz darlıkları rapor edilmişti.
Kendisine burada göreceğiniz beslenme ve bitkisel önerilerini uyguladık. Bir yıl içinde 23 kilo verdi. Yepyeni bir adam olarak çıktı geldi. Ama bu dönemde depresyon ilaçlarını kesmen devam ettik. Zaten bunların hemen kesilmesi önerilmez bir sene kadar devam etmesi gerekir. Kilo verdikten sonra kalbin kasılması normale döndü. Kolesterolü ve şeker normale döndü. Kolesterol ilacını çok düşük dozda stenti olduğundan devam ettik. Metformin şeker ilacı olarak kaldı. Son iki ayda da onu da kestik. Yavaş, yavaş bisiklete binmeye başladı. Bir yıl içinde sadece Kurban Bayramı’nda et yedi. Şimdilerde etrafındakileri eğitmeye kendini adamış durumda. Ahmet şimdi bir kenarda dursun.
Gelelim ikinci hastamız; Osman Bey, 71 yaşında sigara, içkisi yok. Şeker ve Kolesterol yok. Biraz çok da fazla olamayan göbeği var. Bir gün çarpıntı için gittiği doktoru kendisini efor testine sokuyor. Efor testini tamamlayamayınca anjiyo yapılıyor. Ameliyat kararı veriliyor. Birkaç doktora daha danışıyorlar. Doktorların bir kısmı gerek yok bir kısmı da gerek var derken bir kısmı gerek yok diyor. Anjiyosunu ben de izledim. Darlıklar doğruydu ama damarlarının yapısı kötüydü ve bypassa uygun değildi. Kendisini 1 yıl boyunca izledi. O da 2 kilo verdi. Kendisini çok iyi hissetti. Kolesterol ilacı vermedik. Hiçbir şikâyeti olmadı. Gayet rahat ve uzun yürüyüşler yapmaya başladı günde 4 km kadar sahilde yürüyordu. Ama ağzına bir damla et koymadı. Süt (çiftlik) ve yoğurt çok az kullandı. Bir senenin sonunda memleketinde anjiyo oldu. Anjiyoyu yapan doktor önceden var olan bir yan dala iki stent koydu. Hiç yakınması olmamasına karşın ben bile doktoru ikna edemedik. Hala da o iki stente gerek var mıydı? Diye düşünürüm. Şimdi 3.senesine doğru gidiyor, keyfi yerinde.
Üçüncü öykümüzün kahramanı ise 69 yaşında Cemil Bey kalp ile ilgili bir yakınması yok iken karın ağrısı şikâyeti ile ultrason yaptırırken arkın damarında genişleme saptanıyor. Bir de anjiyo yapılıyor. Üç damarında darlık bypass ve karın damarına stent takılmasına karar veriliyor. Önce bypass olması isteniyor ama kendisi kabul etmiyor. Ama riskleri kabul ederek karın damarına stent konulmasını istiyor ve koyuluyor. Bana geldiğinde anjiyodan bu yana bir seneyi aşkın bir süre geçmişti. Aslında damarları bypassa çok uygundu. Ben de olabilirsin dedim. Ama olmayacağını söyledi. Şeker ve kolesterolü yoktu. Sadece iki tansiyon ilacı kullanıyordu. Kilosu yerindeydi. Sıkıntı yaratan iki faktör vardı. Kendi işi vardı. Oldukça stresliydi. Bir de kilosu olmamasına karşın hareketsizlikten yakınıyordu. Kendisine beslenme programına aldık. Ne yaptık? Önce işini oğluna devretti. İşe sadece zevk amaçlı günde birkaç saat olacak şekilde gitmeye başladı sonrasında da haftada iki güne düşürdü. Böylece stres faktörünü eledik. Destek ilaçları verdik. Antioksidan kapasitesini arttırdık. Bir tohum kürü uyguladık. Damardan bazı ilaçlar verdik. Düzenli bir spor salonu ayarladık orda önce bantta sonra dışarıda yürümeye başladı. Hatta yürüme mesafesinin günlük 10 km ye kadar çıkardı. Damarları tıkalı olduğundan kalp hızını çok arttırmadan yürümesini söyledim o da uzun ama yavaş yürümeyi tercih etti. Tansiyon ilacının bir tanesini kestik. İkinci senesinde önce bir kalp sintigrafisi yaptırdık. Sintigrafisinde kalp kan dolaşımı normal çıktı. BT anjiyo ile kalp damarlarını kontrol ettik damarlarındaki tanesinde darlık oranı azalmış diğerinde ise aynıydı. Fakat kalsiyum skoru yüksek çıktı. Onun içinde bir tedavi düzenledik. Son kontrolünde sıkıntısı olmadığını anlattı. Çıkarken de kulağıma ‘’ eskisi gibi sertleşme sorunu olmadığını ‘’ fısıldadı.
Şimdi diyeceksiniz hep iyi hastaları anlatıyorsun hiç kötü hasta yok mu? merak etmeyin onu da anlatacağım. Uğurdan sonra onu anlatacağım.
Uğur 39 yaşında Urfalı bir memur, her Urfalı gibi kebabını ihmal etmez. Et yemeden günü geçmez. Halı saha maçı yapan işi hafif olan genç sayılacak bir arkadaşımızdır. Sigara içer günde iki paket ‘’bana dokunmuyor bakın top oynuyorum’’ diye yorum yaparmış. Bir gün nefes darlığı olduğunu fark eder. Üçüncü kattaki evine çıkarken zorlanmaya başlar. Doktora gider doktor önce akciğerler kontrol edilir. Kalp için efor testi yapar sonuç şüpheli çıkar. Arkasından bir sintigrafi yapılır kalbin ön duvarında dolaşım bozukluğu görülünce anjiyo ve ilgili damara stent yapılır.
Burada küçük bir ara ve not koyalım. YouTube kanalımda Damar Tıkanıklığı nasıl anlaşılır videomda göğüs ağrısı nedenleri ve teşhis aşamalarını uzun uzun anlatım. Onları da mutlaka seyrediniz. Anjiyo ve stent keyfini toptan kaçırır. Çarpıntı panik ataklar veya stentim tıkanırsa ‘’korkusu ile acillere taşınmaya başlar. Bunun ile de kalmaz ne kadar hoca varsa dolaşır. Hatta başka şehirlere doktorlara gider. Benimle tanıştıktan sonra uzun mücadeleler sonucunda et yemeyi bıraktı. Böylece çok yüksek olan kolesterolünü 230 lardan 170’e kadar düşürdük. Ben bunun 150’ye akar düşmesini istiyorum Kendisinin D vitamini ve magnezyum düzeyleri düşüktü. Bunları ancak 6 ayda tamamlayabildik. Özellikle D vitamini çok zor yükseldi. Ama panik atakları devam etti. Sonunda midesini kanatmayı başardı. Kan sulanıcılarda yardım etti tabi ki midesindeki kanayan bir bölge yakıldı. Ülser tedavisine başlandı. Ben de ‘’böyle gidersen ‘’ bu stenti tıkayacaksın’’ diye kulağını çektim. Kontrol Bilgisayarlı anjiyografisinde stent dışındaki bölgede önünde ve arkasında hafif darlık görüldü. Yine bir ara stentler bazen bahsettiğimiz endotel hücrelerini rahatsız ederler stent içinde veya dışında tıkanıklık olabilir. Bakınız YouTube stent videom. 2 senenin ardında geldiğimiz noktada sigara içtiğini itiraf etti. Yardım ile sigarayı bırakınca biraz kilo aldı. Panik atakları azaldı ama hep göğsünün üzerinde bir bölgede hafif karıncalanma hissi devam etti ama hiç göğüs ağrısı olmadı. Şimdilerde spor salonunda vücut geliştirme yapıyor. Zaman zaman göğsünde kalp hastalığına uymayan değişik ağrılar oluyor ama keyfi düzeldi. Kolesterolü istediğim düzeye düşmeyince yumurta, süt ve peyniri de kestik. Tamamen Vegan oldu. Kolesterol hedefimizi tutturursak işte o zaman başarı tam olacak.
Şimdi geldik Hilal Hanıma,
Hilal Hanım 49 yaşında 1 60 boyunda ve 78 kilo idi. Ufak tefek hani top gibi derler ya öyle bir hanımdı. Kısa boyu yüzünden kocaman göbeği gözle görünür bir şekilde kendisini sıkıntıya sokuyordu. Sorun ailede görülen Tip 2 Şeker Hastalığı onda da genç yaşta çıkmıştı. 17 yaşından beri İnsülin kullanıyordu. Genç yaşına karşın katarakt ameliyatı olmuştu. Benim bir kuralım vardır. Eğer 10 senenin üzerinde insülin kullanıyorsanız ve kataraktınız varsa mutlaka kalp damarlarınızı hatta böbrekleri de etkilenmiştir. Ben de yokuş çıkarken göğüs ağrısı olduğundan ve giderek neredeyse her gün istirahat halinde de olmaya başladığı için sintigrafi sonucuna göre anjiyo istedim. Anjiyo da üç damar tıkalı çıktı. Fakat anjiyo sonrası kullanılan boyalı madde yüzünden geçici böbrek yetmezliğine girdi. Kreatinin yükseldi. Bu da tabi zaten kadın olması (risk faktörüdür ameliyat için), bezikte ile ameliyat riskini arttırdı. Böbrek yetmezliği hastaları bypass ameliyatları için en zor gruptur. Ameliyat sonrası daha fazla yoğun bakımda kalırlar. Diyalize ihtiyaç olabilir. Ben ameliyatı (şeker hastalar ileri evrede ameliyattan daha çok fayda görürler) önerdim ama yüksek riskli olduğunu söyledim. Ama onlar ameliyat ettirmek istemediler. Yaz tatili döneminde memleketine götürdüler. Bana beslenme ile açılıp açılmayacağını sordular ama ben onlara bu aşamada ameliyatın tek seçenek olduğunu söyledim. Memlekette iken yeniden göğüs ağrısı ile hastaneye başvurunca acilen ameliyata alınmış ameliyattan sonra diyalize girmiş. Servise çıktıktan sonra atrial fibrilasyon denilen ritim bozukluğu sonucunda beyne giden bir pıhtı yüzünden sol tarafından felç geçirdi, şimdi hayatını ancak yardım ile sürdürebiliyor.
Peki son vakadan ne öğrendik.
Şeker Hastalığını ciddiye almak gerekir.
Tercihan İnsüline gerek kalmadan halletmeliyiz.
Şah damarı tıkanıklığı ve bacak damarı tıkanıklığı kalp damar tıkanıklığı ile işleri karıştırır.
Yani yumurta kapıya gelmeden hatta kapıdan içeri girmeden önlem almak gerekir.
Kalp kasılmasının korunması ve ritim bozukluğunun olmaması gerekir.
Önce tedbir sonra tevekkül.
Şimdi geldik beslenmeye.
Rachel Hajar, Risk Factors for Coronary Artery Disease: Historical Perspectives. Heart Views. 2017 Jul-Sep; 18(3): 109–114.
Cook DG, Shaper AG, Pocock SJ, Kussick SJ. Giving up smoking and the risk of heart attacks. A report from the British regional heart study. Lancet. 1986; 2:1376–80.
Wald NJ, Watt HC. Prospective study of effect of switching from cigarettes to pipes or cigars on mortality from three smoking related diseases. BMJ. 1997; 314:1860–3.
Critchley JA, Capewell S. Mortality risk reduction associated with smoking cessation in patients with coronary heart disease: A systematic review. JAMA. 2003; 290:86–97.
Mustafa Arıcı, Alparslan Birdane, Kerim Güler, Bülent Okan Yıldız, Bülent Altun, Şehsuvar Ertürk, Sinan Aydoğdu, Mert Özbakkaloğlu, Halil Önder Ersöz, Gültekin Süleymanlar, Tufan Tükek, Lale Tokgözoğlu, Yunus Erdem. Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu. Turk Kardiyol Dern Ars. 2015; 43(4): 402-409.
Mogensen CE. New treatment guidelines for a patient with diabetes and hypertension. J Hypertens Suppl. 2003 Mar;21(1): S25-30.
Ivanovic B, Tadic M. Hypercholesterolemia and Hypertension: Two Sides of the Same Coin. Am J Cardiovasc Drugs. 2015 Dec;15(6):403-14.
Law MR, Wald NJ, Thompson SG. By how much and how quickly does reduction in serum cholesterol concentration lower risk of ischaemic heart disease? BMJ. 1994; 308:367–72.
Cziraky MJ, Watson KE, Talbert RL Targeting low HDL-cholesterol to decrease residual cardiovascular risk in the managed care setting. J Manag Care Pharm. 2008 Oct;14(8 Suppl): S3-28; quiz S30-1.
Law MR, Wald NJ, Thompson SG. By how much and how quickly does reduction in serum cholesterol concentration lower risk of ischaemic heart disease? BMJ. 1994; 308:367–72.
Cziraky MJ, Watson KE, Talbert RL Targeting low HDL-cholesterol to decrease residual cardiovascular risk in the managed care setting. J Manag Care Pharm. 2008 Oct;14(8 Suppl): S3-28; quiz S30-1.
Morris JN, Heady JA, Raffle PA, Roberts CG, Parks JW. Coronary heart-disease and physical activity of work. Lancet. 1953; 265:1053–7.
Eaton CB.Relation of physical activity and cardiovascular fitness to coronary heart disease, Part I: A meta-analysis of the independent relation of physical activity and coronary heart disease.J Am Board Fam Pract. 1992 Jan-Feb;5(1):31-42.
Muscella A, Stefàno E, Lunetti P, Capobianco L, Marsigliante S. The Regulation of Fat Metabolism During Aerobic Exercise. Biomolecules. 2020 Dec 21;10(12):1699.
Naseri P, Amiri P, Masihay-Akbar H, Jalali-Farahani S, Khalili D, Azizi F. Long-term incidence of cardiovascular outcomes in the middle-aged and elderly with different patterns of physical activity: Tehran lipid and glucose study. BMC Public Health. 2020 Nov 4;20(1):1654
Türk Endokrin ve Metabolizma Derneği. Metabolik Sendrom Kılavuzu. 2009. http://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_yayinlar/metabolik_sendrom.pdf
Türk Endokrin ve Metabolizma Derneği. Metabolik Sendrom Kılavuzu. 2009. http://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_yayinlar/metabolik_sendrom.pdf
ANAHTARLAR
baypas damarlarının ömrü,baypas damarları nereden alınır,baypas damarlarının süresi,baypas damarları ne kadar açık kalır,damar,kalp,kalp ameliyatı,baypas,bypass ameliyatı,bypass,istanbul kalp doktoru,doktor,bypas serdar akgün,baypas damarı açık kalma oranları
kalp doktoru, doktor, hastane, cerrah, ameliyat, kalp sağlığı, kalp damar, kalp damar cerrahisi, baypas, bypas, bypas ameliyatı, açık kalp ameliyatı, damar tıkanıklığı, varis tedavileri, takviyeler, kalp damar,kalp,kalp ameliyatı, ameliyatsız tedaviler, istanbul kalp doktoru,istanbul kalp,haber,
istanbul damar doktoru, istanbul varis doktoru, prof, bypass,bypas ameliyatı, bypas ameliyatı serdar akgün, kalp haberleri, kalp hastalığı video, varis videoları, varis doktoru video, haber varis, video varis, istanbul kalp doktor video, istanbul kalp ameliyat, baypas,koroner baypas, istanbul baypas, baypas ameliyat, baypas ameliyat doktor, ameliyat baypas, ameliyatsız varis, varis ameliyatsız, estetik varis, küçük kesi ameliyat, minimal invaziv,küçük kesi ile kalp ameliyatı,küçük kesi ameliyat, varis ultrason, ultrason varis, köpük varis, lazer varis, kılcal damar, varis, kılcal damar tedavisi, youtube doktor, instagram doktor, reels doktor, videolar, tıp, hastane doktor, doktor serdar akgün varis, doktor serdar akgün kalp, prof dr serdar akgün, istanbul kalp serdar akgün, ameliyat serdar akgün, birinci doktor, sevilen doktor, kalp ameliyatı serdar akgün, baypas ameliyatı serdar akgün, academic hospital, vital fulya plaza, serdar akgün
algorhytm
blessd
influencers
title
trending
dijitaltayfa
kalpserdar
damarserdar
serdarvaris
