OTOFAJİ NEDİR ? NE DEĞİLDİR?
OTAFAJİNİN FAYDALARI VE ZARARLARI
Otofaji 2016 yılında Nobel Yoshinori Ohsumi kazandıktan sonra iyice popüler bir kelime haline dönüştü. Özellikle aralıklı oruç otofaji ile beraber ele alındığında genel görüş ‘’aç kalalım öylece kötü hücre ve ürünlerinden korunalım’’ şekline dönüşmüştür.
Hatta bu konuda bazı önemli noktaların gözden kaçırılması da söz konusu olmaktadır. Şimdi sizlere pek bahsedilmeyen konulardan bahsedeceğim .Otofaji beni de meraklı olduğum ve fizyopatolojik çok ilginç mekanizmalar içeren bir olaydır. Burada anlatacaklarım otofaji konusunu daha iyi anlamanıza neden olacaktır.
Hemen yapılan tüm araştırmalar deneyseldir. Genelde fareler ve meyve sinekleri üzerinde yapılan çalışmalardır. İnsan beyaz küreleri üzerinde yapılmış çalışma da bulunmaktadır. Otofaji konusunda insan çalışması bir tane bulabildim.
OTOFAJİ NEDİR?
Otofaji hücrenin kendini yemesi olarak adlandırılan da aslında lizozom adı verilen bir çöp makinesi ile gereksiz ve tehlikeli olabilecek içeriden ve dışarıdan gelen (virus, toksin) maddeleri temizlemek ve geri dönüşüme tabi tutmak olarak anlatılabilir. Otofaji mitokondrinin de sağlıklı çalışmasına da yardımcı olur. Otofaji bir yandan sağlıklı bir işlem olarak görülse de zaman zaman hücre ölümüne ne neden olabilir. Lizozomun yanında mitokondride kontrol olarak otofaji sürecine katılmaktadır.
OTOFAJİ NASIL ÇALIŞIR?
Öncelikli olarak şunu söylemeliyiz; vücudumuzda her zaman otofaji var. Sadece aç kaldığımızda kullanılan bir işlem değil. Hücre gelişiminden itibaren kullanılıyor. Otofaji bir noktada Apoptosis denilen ‘’hücre intiharı’’ ile de ilişkilendirilebileceği yönünde veriler bulunmaktadır.
İkinci otofaji basit bir olay değildir. Sayısız gen (autophagy-related genleri ATG). ve otuzun üzerinde proteinin rol aldığı ve ince detaylara sahip bir mekanizmadır.
Otofaji mekanizmasını başlatan ve kontrol eden karmaşık mekanizmalar içinde açlık ve insülin her zaman dikkati çekmektedir. Aşağıda bu mekanizmayı özetleyen bir grafik var. Buna bakarsanız sistemin nasıl karmaşık bir şekilde işlediğini görebilirsiniz.
Insulin ve IGF (insulin-like growth factor) mTOR (mammalian target of rapamycin) yolu ile otofajiyi engeller. Basitçe tok olduğumuzda otofaji azalır.
Buna karşın AMPK (AMP-activated protein kinaz) yolu ile açlık sırasında enerji stoklarının azalması ile otofaji aktive olur ve aynı zamanda mTOR’un (engelleyici yol) çalışmasını azaltır.
CREB sistemi (CRE-binding protein) kan şekerimiz düşünce salınan glukagon hormonu genetik düzeyde uyarı ile otofajiyi arttırır.
İnsülin bağlantılı mekanizmalar yi olayların merkezinde bulunmaktadırlar.
Yaşlanma ile otofaji azalmaya başlar geri dönüşüm merkezimiz yeterli çalışmaz. Bu yüzden yaşlanma ile kalp damar hastalıkları, dejeneratif beyin hastalıkları ve kanser arasında ilişki olduğu düşünülmeye başlanmıştır.
Otofaji ve yaşlılık arasında yakın bir ilişki vardır. Otofaji hücrelerin evrimi ile gelişen bir özelliktir. Yaşlılık ile otofaji mekanizmalarının bozulduğu görülmektedir.
OTOFAJİ HER ZAMAN YARARLI DEĞİLDİR?
Otofaji normalin dışında bozuk bir şekilde çalışırsa çeşitli hastalıklara neden olur.
Kanser tümör hücrelerinin gelişimine ve çevrelerindeki hücreleri kendilerine köle olarak kullanmalarına neden olabilir. Kanser ilaçlaarına karşı gelişen direncin oluşumunda da otofajinin rolü vardır.
Kalp krizi sonrasında tıkalı damarın açılması sonu kan akımın tekrar sağlanması ile oluşan patolojik değişikliklerde ve kalp kasının büyümesi ve kalp yetmezliğine doğru gidişinde de otofajinin rolü vardır.
En sık dile getirilen otofajinin zararı konusunda pankreastaki insülin salgılayan hücrelerin otofaji ile fonksiyonlarının bozulması sayılmaktadır.
Otofajinin bozulması ise Alzheimer gibi dejeneratif hastalıklar, şeker hastalığı ve kanser arasında ilişki olduğu düşünülmektedir. Karaciğer yağlanmasında başlangıç mekanizması olarak kabul edilmektedir.
Otofaji eğer iyi çalışmazsa enerji dengesinde bozulma ile kas kaybı ve kas hastalıklarına neden olabilir.
Ootfajinin düzgün çalışmaması ile yağ temizliğ yeteri kadar yapılmadığından obeziteye doğru ilk adımlar atılmış olur.
Böbreklerde karaciğer kadar olmasa bile metabolik bir organdır. Proteinden şeker yapılması gibi olaylar bu organda da gerçekleşir. Otofajinin bozulması ile böbrek hastalıkları oluşabilmektedir.
Otofaji konusunda bilimsel alanda atıf sayısının 550 000 civarında olduğunu söylersem konun nasıl sıkı bir şekilde araştırıldığını anlayabilirsiniz.
Otofaji aslında iki ucu keskin bıçak şeklinde zaman zaman yararı zaman zamanda zararlı olabilecek bir mekanizmadır.
Şimdi kafanızda olanları hızlı bir şekilde değerlendirelim.
OTOFAJİ İÇİN NE YAPMALI
Otofaji Yi hızlandırmak için yapabileceklerimiz: açlıktan bahsedeceğim ama öncelikli olarak egzersiz ve uyku hep gözden kaçan otofajiyi aktive eden faktörlerdir.
AÇLIK VE OTOFAJİ
Otofaji ile hemen aklımıza açlık geliyor. Ondan önce gözden kaçan önemli bir mekanizma vardır.. O da kalori kısıtlaması yani az yemek dikkatli yemek. Günlük aldığınız kaloriden %20-20 bazlama ile otofaji üzerinde etki başlamaktadır. Aralıklı oruca geçmeden önce az yemeliyiz. Az yiyen ya da aç kalan uzun yaşar felsefesini doğrulayacak çok sayıda deneysel çalışma yapılmıştır.
Kalori kısıtlamasının otofaji mekanizmalarını arttırdığı gönüllü atletlerde yapılan bir çalışmada iskelet kasında gösterilmiştir Bu konuda yapılan tek insan çalışmasıdır. Bu isnna çalışmasında spor yapan ama kalori kısıtlama diyeti uygulayan atletlerde çalışılmıştır. Açlık genek savunma mekanizmalarını harekete geçirip vücudumuzun daha verimli çalışmasını sağlayan bir yanıt oluşturur. Otofaji bunun sadece bir parçasıdır.
Aralıklı oruç ve özellikle 16 saatin üzerindeki açlık ile ilgili hayvan deneylerine dayandırılan bir teori vardır. Bunu insanda test etmek pek mümkün olmamıştır.
OTOFAJİ YAPAN İLAÇLAR
Aşağıdaki listede aslında bildiğiniz bazı ilaçlar var. Görünce şaşıracaksınız.
- Rapamisin, Bağışıklığı baskılayan ilaç organ naklinde kullanılıyor.İlaç kaplı stenTlerde kullanılan bir ilaçtır. moTOR üzerinden otofajinin engellenmesini önler.
- Metformin, şeker ilacı otofajiyi AMPK üzerinden hızlandırır.
- Amiodarone , Cordarone artimi ilacı
- Verapamil (isoptin) nikardipin(ninax) nimodipin (nimotop); tansiyon ilaçları
- Klonidin, tansiyon ilacı
- Minoxidil (bioksin), tansiyon ilacı
- Statinler kolesterol ilaçları
- Spermidin
Bitkisel maddeler de otofaji için araştırılmaktadır Bunların içinde curcumin (zerdeçal) başta gelmektedir. Bu liseteye hayvan deneylerine dayanan yeşil çay ve zencefili de ekleyebilirsiniz.
Otofajinin bir ucu hastalıklardan korunmaya bir ucu da uzun yaşamaya uzanan çetrefilli bir yolun başlangıcında yer almaktadır.
- The Association Between Regular Physical Exercise, Sleep Patterns, Fasting, and Autophagy for Healthy Longevity and Well-Being: A Narrative Review. Min S, Masanovic B, Bu T, Matic RM, Vasiljevic I, Vukotic M, Li J, Vukovic J, Fu T, Jabucanin B, Bujkovic R, Popovic S. Front Psychol. 2021 Dec 2;12:803421
- The Effects of Calorie Restriction on Autophagy: Role on Aging Intervention. Ki Wung Chung , Hae Young Chung. Nutrients, 2019 Dec 2;11(12):2923.
- Ling Yang, Danilo Licastro, Edda Cava Gökhan S Hotamisligil , John O Holloszy, Luigi Fontana. Long-Term Calorie Restriction Enhances Cellular Quality-Control Processes in Human Skeletal Muscle. Cell Rep. 2016 Jan 26;14(3):422-428.
- Haim Y., Bluher M., Slutsky N., Goldstein N., Kloting N., Harman-Boehm I., Kirshtein B., Ginsberg D., Gericke M., Guiu Jurado E., et al. Elevated autophagy gene expression in adipose tissue of obese humans: A potential non-cell-cycle-dependent function of E2F1. Autophagy. 2015;11:2074–2088. doi: 10.1080/15548627.2015.1094597. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
- Jansen H.J., van Essen P., Koenen T., Joosten L.A., Netea M.G., Tack C.J., Stienstra R. Autophagy activity is up-regulated in adipose tissue of obese individuals and modulates proinflammatory cytokine expression. Endocrinology. 2012;153:5866–5874. doi: 10.1210/en.2012-1625. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
- Soussi H., Reggio S., Alili R., Prado C., Mutel S., Pini M., Rouault C., Clement K., Dugail I. DAPK2 Downregulation Associates With Attenuated Adipocyte Autophagic Clearance in Human Obesity. Diabetes.
- Molecular mechanism and therapeutic targeting of necrosis, apoptosis, pyroptosis, and autophagy in cardiovascular disease. Pan Li, Xiao-Rong Dong, Bei Zhang, Xin-Tong Zhang, et al. Chin Med J (Engl). 2021 Nov 20; 134(22): 2647–2655.
- Gabriele G. Schiattarella, Joseph A. Hill, Therapeutic Targeting of Autophagy in Cardiovascular Disease. J Mol Cell Cardiol. 2016 Jun; 95: 86–93.
- Curcumin Promotes Autophagy Survival of a Subset of Colon Cancer Stem Cells, which are Ablated by DCLK1-siRNA. Carla Kantara, Malaney O’Connell, Shubhashish Sarkar, Stephanie Moya, Robert Bagherniya M, Butler AE, Barreto GE, Sahebkar A.
otofaji nedir,otofaji nasıl yapılır,otofaji diyeti,otofaji faydaları,oruç ve otofaji, otofaji nasıl olur, otofaji zararı, otofaji faydaları zararları, otofaji faydaları, sağlık otofaji, otofaji sağlık, otofaji kanser, kanser otofaji, otofaji nasıl olur, açlık otofaji, aralıklı oruç otofaji oruç otofaji,otofaji oruç, haber, tıp, tıp videoları, otofaji videoları, doktor
