VAGUS
EN BABA SİNİR
EN UZUN SİNİR
Vagus latincede ‘’gezen’’ anlamına gelir. Vücudumuzdaki en uzun siniridir. Beyinden kalın barsaklara kadar uzanan bir seyir izler.
Kulak, boğaz, ses telleri akicğer kalp ve ve kalın bağırsaklara kadar uzunan bir seyir gösterir. bu yüzden ‘’en uzun’’ sinir olarak kabul edilir.
Parasempatik sinir sisteminin görevlerin %80’ini oluşturur. Bizi ayakta tutan ‘’ kavga et ya da kaç’’ felsefesi üzerine kurulu olan sempatik sinir sisteminin karşıtı olan parasempatik sinir sistemi özellikle acil durumlar dışında kalan rahat dönemi temsil eder. Temel fonksiyonları çerçevesi içerisinde kalp hızı ve tansiyon düşer daha çok barsak hareketleri ve sindirim ön plana çıkar. İşte bunu sağkayan parasempatik ssitem ve vagus siniridir. Ben buna ‘’yan gel yat Osman’’ sendromu adını veriyorum. Yiyip içmek dışında başka bir gereksinim duymayan bir tatil durumu da diyebilrisiniz.
Şimdi kendinizi bir düşünün yemek yediniz şekeriniz yükseldi sindirim sistemi çalışıyor. Stres faktörünüz azaldı. Kortizol düzeyleriniz düştü. Beyine bol miktarda doygunluk ve mutluluk sinyalleri gönderiyorsunuz. Sanırım kendinzi tatilde deniz kenarında bri şezlongda hayal etmeye başladınız.
Vagus aslında ‘’keyif’’ durumunu ve stresin düşük olduğu bir tablo çizilmesini sağlamıştır.
Son yıllarda vagus sinirinin uyarılması ile kişilerin hem hastalıkların iyileşmesi, stresden korunma, mutlu ve uzun bir hayat için önerilmeye başlanmıştır.
İşte şimdi bu noktadan ilerleyelim.
Vagus sinir sindirimi kolaylaştırmak için mideden asit sakınımın arttırır. Geçmişte ülserin tedavisinde asit salgısını azaltmak için vagus sinirinin mideye giden dalları kesilmiştir. Buna ‘’vagotomi’’ denir. Yıllar sonra ülserin etkenin bir bakteri olduğu anlaşılınca bu yöntem terkedilmiştir. Bir siniri tedavi için kesmek pek mantıklı gelmiyor değil mi? Sadece mideye giden dallarının kesilmesi ile daha izole ameliyatlar yapılmaya çalışılmıştır.
Peki bu yöntemin aslında hayvan deneyleri ile desteklenen bazı insan çalışmalarında kullanıldığını ve altı ayda fazla kiloların diyet ve egzersiz eşliğinde verildiği gözlenmiştir. Bu hem tam bir doygunluk hali ve ek olarak insülin salgısının azaltılmasına bağlı olabileceği iddia edilmiştir. Bu teknik ‘’tüp mide ‘’ ameliyatlarına bir seçenek olarak görülmüştür. Tıpta ‘’u dönüşleri’’ ender değildir.
Yukarıda belirttiğim gibi vagus sinirin uyarılması ve vücudun daha rahat ve stressiz konuma gelmesi açısında bazı yöntemler önerilmiştir. Bu yöntemleri bazı profesyonel sprocular ‘’korku’’ ve ‘’heyecanı’’ yenmek için kullanmaktadırlar.
Sinirin kesilmesinin yanında vagus sinirinin uyarılması stresden uzak ve sağlıklı bir yaşam için önerilmektedir.
Sadece bu ulvi konuların haricinde Parkinson ve epilepsi hastalıklarında da deneysel tedaviler uygulanmaya başlanmıştır.
Kabaca vagus sinirinin uyarılması için kullanılan yöntemler;
- Soğuk su ile duş alma,
2. Şarkı olma
3. Gargara yapma
4. Yoga
5. Meditasyon
6. Nefes egzerszileri
7. Gülmek
8. Probiotikler
9. Spor
10. Aç kalma
11. Tai Chi
12. Balık yağları
13. Dilbasacağı
14. Serotonin
15. Karın adelelerini çalıştırmak
16. Yavaş yemek
17. İyi çiğnemek
18. Akupunktur
Aslında tüm bunların temelini siz tahmin edebilirsiniz.
Ben şimdi biraz nefes alma konusunda değinmek istiyorum.
Bildiğiniz gibi bebekler ağzıları kapalı ve burunlarında enefes alırlar. Sonrasında ise ağızdan enfes alma gibi kötü alışkanlığa sahip olanlarımız vardır.
İşte vagus sinirin uyarılmasında kullanılan meditasyon nefes takniklerinin faydası oraya çıkar.
Sizi bu konuda detaya boğmak istemiyorum.
Sırtınız dik olacak şekilde oturduktan sonra tercihan gözleriniz kapalı bir şekilde nefesinize odaklanarak (sayabilirsiniz) burundan nefes alıp vermek olarak basitleştirebilirsiniz.
İlk önemli nokta önemli nefes alıp vermeyi yavaş yapmaktır. İkinci önemli nokta ise nefes vermeyi daha uzun sürede gerçekleştirmektir.
Eğer çevreden kendinizi izole ederseniz ve dikkatinizi nefesinze odaklayabilirisiniz. Düzenliolarak tercihan sabah kalkınca ve akşam yatmadan önce düzenli yapıldığında yararını göreceksinizdir.
Günde üç dakika yapılmasını bile faydalı olduğunu iddia edenler vardır. Ben bunu düzenli olarak yapılması
KAYNAKLAR
Vagotomy diminishes obesity in cafeteria rats by decreasing cholinergic potentiation of insulin release. Balbo SL, Ribeiro RA, Mendes MC, Lubaczeuski C, Maller AC, Carneiro EM, Bonfleur ML.
J Physiol Biochem. 2016 Dec;72(4):625-633. PMID: 27351887.
Anti-inflammatory properties of the vagus nerve: potential therapeutic implications of vagus nerve stimulation. Bonaz B, Sinniger V, Pellissier S. J Physiol. 2016 Oct 15;594(20):5781-5790. doi: 10.1113/JP271539.
Influence of transcutaneous vagus nerve stimulation on cardiac vagal activity: Not different from sham stimulation and no effect of stimulation intensity.Borges U, Laborde S, Raab M. PLoS One. 2019 Oct 11;14(10):e0223848. doi: 10.1371/journal.pone.0223848
Breit, Kupferberg, Rogler and Hasler. “Vagus Nerve as a Modulator of the Brain-gut Axis in Psychiatric and Inflammatory Disorders”. Frontiers in Psychiatry. 2018.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5859128/pdf/fpsyt-09-00044.pdf
Brown, Brené . “Brené on anxiety, calm, and over/under functioning”. Unlocking Us. April 2020. https://brenebrown.com/transcript/brene-on-anxiety-calm-over-under-functioning/
Wells, Katie. “How to Stimulate Vagus Nerve Function to Reduce Inflammation and Support the Brain”. March 2020. https://wellnessmama.com/403812/stimulate-vagus-nerve/
