A VİTAMİNİ NEDEN ÖNEMLİ?
Yağda çözünen vitaminlerden biridir. Diğerleri ise D, E ve K vitaminleridir.
- Vitamin A dışarından besinlerden alınmaktadır.
Son yıllarda Vitamin A, görme, bebek gelişimi, akciğer kanseri konularında gündeme gelmektedir. Buna karşın genelde cilt üzerindeki etkileri daha sık gündeme gelir.
Sherry A Tanumihardjo, Robert M Russell, Charles B Stephensen, et al. Biomarkers of Nutrition for Development (BOND)—Vitamin A Review. J Nutr. 2016 Sep; 146(9): 1816S–1848S.
- Vitamin A yağda eriyen Depolanması kolaydır.
- Besinler iki tür Vitamin A vardır. Bunlardan biri: Hazır A vitamini ( Önceden Oluşmuş; Preform Vitamin A (retinoller (retinol ve retinil esterleri) HAYVANSAL GIDALARDA: süt ürünlerinde , karaciğer ve balıkta bulunur.
- Diğer Vitamin A ise; Pro vitamin A : karetonidler. Karetonidleri sık duymuşunuzdur. Bunlar vücudumuzda Karetonoidler kullanılacak retinal ve retinoik asite yani aktif formlara çevrilmesi gerekir.
- Vücudumuzdaki vitamin A’nın çoğunluğu retinil esterleri olarak karaciğerde depolanır. Bu esterler daha sonra trans-retinole dönüşür ve retinolu bağlar ve kan dolaşımına girerler.
VİTAMİN A NERELERDE ETKİLİ?
GÖRME
- Vitamin A temel olarak genel sağlık, hücre büyümesi bağışıklık, anne karnında bebeğin büyümesi ve görme konusunda etkilidir.
- Bunların içinde özellikle görme konusunda etkileri yaygın olarak bilinir.
- Retinal, /A vitaminin aktif formu) posin adlı protein ile birleşerek Rhodopsin adlı bir madde oluşturur.
- Rhodopsin renkli görme ve az ışıkta görme açısından görevli bir maddedir.
CİLT VE YÜZEYLER
- Gözün dış tabakası kornea ve konjunktivayı korur.
- Vitamin A’nın bunun yanında yüzeylerin desteklenmesi ve korunmasında önemli görevleri vardır. Yüzey denilince tabi ki akla ilk gelen cilt olmalıdır.
- Diğer yüzeyler; bağırsak, akciğer, idrar kesesi ve iç kulak yüzeylerinin korunmasında da etkilidir.
BAĞIŞIKLIK
- Bağışıklık üzerinde görevli T ve B hücrelerinin dağılımı ve fonksiyonlarını desteklerler.
ÜREME
Vitamin A hem sperm hem de yumurta gelişiminde önemli olduğundan üreme konusunda da faydalı diye söylenir.
BEBEKLERİN BÜYÜMESİ
Anne karnında bebeklerin gelişiminde etkili olduğundan gebelerde vitamin A’dan zengin beslenme önerilir.
Sabina Bastos Maia, Alex Sandro Rolland Souza, Maria de Fátima et al. Vitamin A and Pregnancy: A Narrative Review Nutrients. 2019 Mar; 11(3): 681.
Gebelerde vitamin A takviyesinin özellikle düşük ağırlıklı bebeklerin ölüm riskini düşürdüğü de bildirilmiştir.
Brian A Darlow, P J Graham, Maria Ximena Rojas‐Reyes, Cochrane Neonatal Group. Vitamin A supplementation to prevent mortality and short‐ and long‐term morbidity in very low birth weight infants. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Aug; 2016(8): CD000501.
ANTİOKSİDAN
- Provitamin A yani karetonoidler (beta-alfa karetonoid ve beta-kritoksantin güçlü antioksidan özelliklere sahiptirler.
- Bu maddeler hücrede oluşan güçlü reaktif oksijen molekülleri ile mücadele ederler. Bu maddelerin çoğalması oksidatif strese ve kanser, kalp damar hastalıkları gibi kronik hastalıklara neden olurlar.
- DiYet ile bol karetonid alırsan o zaman bu hastalıklardan korunma şansına sahip oluruz.
MAKULER DEJENERASYON
- A vitamini yaşla gelişen makuler dejenerasyon için önemlidir. Günlük düzenli vitamin A alımı bizi bu durumdan koruyabilir.
- Kanda beta-alfa karetonoid ve beta-kritoksantin maddelerinin yüksek olmasının Maküler Dejenerasyon riskini % 25 oranında düşürdüğü 2015 yılında 63 443 kadının 26 sene izlendiği bir çalışmanın parçası olarak yayınlanmıştır.
Juan Wu, MS, Eunyoung Cho, ScD, Walter C. Willett, MD, MPH, DrPH, Srinivas M. Sastry, MD, MPH, and Debra A. Schaumberg, ScD, OD, MPH. Intakes of Lutein, Zeaxanthin, and Other Carotenoids and Age-Related Macular Degeneration During 2 Decades of Prospective Follow-up. JAMA Ophthalmol. 2015 Dec; 133(12): 1415–1424.
- 2021 yılında yapılan bir çalışmada ise beslenme takivyelerinin bir fark yaratmadığı söylenmiştir.
Alfredo García-Layana, Sergio Recalde, Maria Hernandez, A Randomized Study of Nutritional Supplementation in Patients with Unilateral Wet Age-Related Macular Degeneration. Nutrients. 2021 Apr; 13(4): 1253.
Antioksidan özellikleri yüzünden kanserlerden koruduğu söylenir.
- 10,000 kişi üzerinden yapılan bir çalışmada alfa karoten ve beta krioptksin düzeyleri yüksek olan sigara içenlerde akciğer kanseri riski % 46-61 düşük bulunmuştur.
Kyoung-bok Min and Jin-young Min. Serum carotenoid levels and risk of lung cancer death in US adults. Cancer Sci. 2014 Jun; 105(6): 736–743.
- Diğer kanserlere karşı koruyuculuğu deneysel düzeydedir.
VİTAMİN A EKSİKLİĞİ
Genelde gelişmiş ülkelerde görülmez. Üçüncü dünya ülkelerinde ciddi sıkıntılar görülmektedir.
Çocuklarda kalıcı körlüğe yol açabilir.
Kızamık ve ishalden ölüm oranını yükseltir.
A VİTAMİNİ NERELERDE BULUNUR?
- Sebzeler meyveler ve sakat temel kaynaklardır.
HAZIR A VİTAMİNİ İÇEREN BESİNLER: Preformed A: Hazı A vitamini
- Yumurtanın sarısı
- Sığır karaciğeri
- Balık yağı: Morina balığı
- Tavuk ciğeri
- Somon, uskumru ve alabalık
PRO-VİTAMİN A İÇEREN BESİNLERİ: Aktif değil
- Tatlı patates
- Kabak
- Havuç
- Kale, Sıpanak, Kabak
- Maydonoz,
- Kara hindiba
GÜNLÜK ALINMASI GEREKEN A VİTAMİNİ
Erkeler için 900 kadınlar için 600 mikrogram/gün olmalıdır. 3 000 mgr’ı geçmemelidir.
A vitamini yüksekliği ölümcül olabilir ama günlük dozun on katını uzun süre almak gerekeceğinden fazla gözlenmez.
a vitamini,a vitamini eksikliği,sağlık,tatlı patates,sebzeler,a vitamin ne işe yarar, a vitamini cilt,güzellik,anti aging, anti aging,aging, kırışıklık giderici,maske,güzellik,maskesi, görme için gıda, görme için besinler, görmeyi güçlendiren gıdalar, görmye kuvvetlendiren gıdalar, maküler dejenerasyın için gıdalar, kanserden koruyan gıdalar, serdar akgün, serdar akgün videoalrı, prof.dr.serdar akgün.
