Bugünlerde Fransa’da başlayan bir dava eski konuları yeniden gündeme taşıdır.
Merkezinde Servier ilaç firması ve ilacı ‘’ Mediator’ün’’ olduğu bu dava Fransa’da Mediator Skandalı olarak adlandırılıyor. Mediator bir zayıflama ilacı..
Servier ilaç firması 1960 yılından beri özellikle ‘’amfetamin’’ molekülü ile yakından ilgilenmeye başlamıştır. Bu moleküle gösterilen ilgi dikkat, uyanıklık veya dayanıklılık sağlaması değil ‘’anoreksik ’’ yani zayıflatıcı etkisi idi. Kişilerde özellikle iştahın ortadan kaldırılması ile ortaya çıkan bu etkisi üzerinde başka firmalarda çalışıyordu. Servier sonuçta geliştirdiği Benfluorex etken maddesini ‘’ Mediator ‘’ adı altında 1976 yılında piyasaya sürdü.
Servier önceden zayıflama ilacı olarak piyasaya sürülen benzer ilaçlardan farklı olarak bu ilacın ‘’ kolesterol yüksekliği ve şeker hastalığı için iyi olduğunu ve ek olarak da zayıflamaya yardımcı olduğunu ‘’ ileri sürdü. Mediator sözcüğü de bilinçli olarak seçilmiş idi. Mediator’un kelime anlamı ‘’arabulucu ‘’ olduğunu düşünecek olursanız bu oldukça ilginç bir pazarlama yöntemi idi. Yani direkt zayıflama ilacı adı altında değil ama var olan diğer hastalıklara yardımcı olan ve yanı zamanda kilo kaybettiren bir ilaç olduğu doktorların bu geniş iki hastalık grubunda ilacı reçete etmelerini sağlayacaktı.
İngiltere bu ilacın satışına izin vermez iken. Diğer Avrupa ülkeleri satışa izin verdiler. Aradan geçen yıllar sonucunda Fransa’da İrene Frachon isimli bir göğüs hastalıkları doktoru Pulmoner Hipertansiyon yani Akciğerde Tansiyon Yükselmesi durumunda olan ve kalp kapaklarında hasar oluşan hastaların dosyalarını topladığı hastaların bu ilacı kullandığını fark etti. Uzun süre bu alanda çalışan ve Fransa’daki İlaç Kurumunu uyaran doktor gerekli cevapları alamayınca 2007 yılında konu ile ilgili bir kitap yazdı. Bu kitaptan sonra işler karıştı.
Yapılan incelemelerde aslında sorunun uzun süreden beri var olduğu ve yaklaşık 500 hastanın bu nedenden dolayı hayatını kaybettiği ortaya çıktı. Bu kitaptan sonra bile ilacın satışına devam edildi. Nihayet hayatını kaybeden hastaların sayısı 2 000’i bulduğu anlaşılınca ilacın satışı durduruldu. İşin ilginç yanı 2009 yılında ilacın satışı Fransa’da durdurulmuş iken bir süre daha İtalya ve Portekiz’de satışına devam edilmiş olmasıydı.
Fransa’da Mecliste oluşturulan soruşturma komisyonu dikkat çekici sonuçlara ulaştı. İlk varılan sonuç aslında ilacın iddia edildiği gibi kolesterol ve şeker hastalığında gösterilmiş bir etkisi yoktu. Fransa İlaç Kurumu ise ilaca yönelik olarak bir takip uygulamamış ve şikayetleri yeteri kadar değerlendirmemişti.
1998 yılından itibaren Fransa’da ve İspanya’da ilacın kalp kapakları üzerindeki olumsuz etkileri yüzünden bazı şüpheler ortaya çıksa da Servier şirketinin ‘’ Kardiyologları baskı altına alarak ‘’ konunun gündeme gelmesini engellediği iddiaları ortada dolaşmaktaydı.
İlaç Kurumunda çalışanların çoğu Servier başta olmak üzere halen ya da daha önceden bazı ilaç firmalarında çalışmış olmalarıydı. Sonuçta İlaç Kurumu Başkanı ve Servier Şirketi Genel Müdürü görevlerinden ayrıldılar.
Aslında bu Servier şirketinin ilk sabıkası değildi. 1990’larda Amerika’da OPjen-Pen adlı mucize bir llaç satılıyordu. İki amfetamin türevinden oluşan bu ilaç ‘’ hem iştahı kesiyor hem de metabolizmayı hızlandırarak ‘’ zayıflamayı sağlıyordu. Ama işin aslında öyle olmadığı ve yan etkilerinin sıklığı nedeni ile olay 20 Milyar dolarlık bir tazminat ile kapatıldı. İlacı satan şirket Wyeth firması olmasına karşı ilacın etken maddesini Servier firması sağlıyordu.
Meclis soruşturmasının ardından 2300 şikayetçi bulunan bir dava oluşturuldu. Bu Fransa’da Nazi suçlularının yargılandığı davalardan sonraki en büyük dava olarak kabul ediliyor. Servier ilaç firmasının ise şimdiye kadar hastalara 132 Milyon Euro tazminat ödediğini de ekleyelim.
Servier firması Fransa’nın İlaç Endüstrisindeki gözbebeği. Güçlü şirketin kollarının nereye kadar uzandığını bir örnek ile anlatarak yazıya son verelim. Eski Fransa Başkanı Sarkozy bu firmanın avukatlığını üstlenmiş ve Başkanlığı sırasında şirketin kurucusu Jacques Servier’e Legion De Honore nişanı vermişti.
