ELDİVEN KULLANANLAR DİKKAT!
Corona virüs salgını için maskenin yanında eldiven kullanımı da arttı. Eldiven kullanımı bizleri içerdiği lateks yüzünden alerji sorunları ile karşı karşıya bırakabilir. Size bu konuda kısa bir yazı hazırladım. Umarım yararlı olur. Sağlıcakla kalın. Youtube kanalımda bu konuda bir video bulabileceksiniz.
Kauçuk insanlık tarihinde endüstriyel devrimin ürünlerinde birisidir. ‘’Hevea brasiliensis’’ isimli kauçuk ağacından üretilir. Bu ağacın sütlü özsuyu ‘’lateks’’diye bilinir.
Kauçuk 18 YY başında itibaren hızla dünya sahnesine girmiştir. Başlarda Güney Amerika’da üretilmesine karşın günümüzde kauçuk üretiminin üçte ikisi sentetik olarak yapılır.
Günümüzde başta lastiklerde, silgilerde, kablolarda, bilgisayar malzemelerinde, balon, top, hastane eldiveni, bulaşık eldiveni, oyuncak, emzik, biberon, yapıştırıcı, bebek bezi, yaşlı pedi, çeşitli tıbbi malzeme, prezervatif, ayakkabı, deniz bonesi, dalgıç elbisesi, yağmurluk, boya, ve hortum olmak üzere çok sayıda üründe bulunur.
Lateks alerjisi 1927 yılında ‘’kontakt dermatit’’ hastalığı şeklinde adlandırılmıştır.
1980 sonrasında AIDS hastalığı ile sağlık personeli yaygın olarak eldiven kullanmaya başlamıştır. 1990’larda eldivendeki lateks ve içinde bulunan pudra ‘’lateks alerjisinin ‘’ patlamasına yol açmıştır.
Lateks alerjisi belirtileri arasında eldiven giyilen elde temas olan bölgelerde deride kızarıklık ve kaşıntı ( ürtiker ve kontak dermatit) ;
- Deride kızarıklık, kaşıntı
- İçi su dolu küçük kabarcıklıklar oluşur. Bunlar ileri de kabuklu hale dönüşebilir.
- Gözlerde kaşıntı ve kızarıklık: Konjonktivit
- Burunda akıntı, kaşıntı ve eşlik eden hapşırık ,
- Öksürük
- Nefes almada güçlük ve nefes darlığı,
- Bulantı, kusma ve karın ağrısı
- Göğüste sıkışma ,
- Daha ciddi vakalarda Anaflkasi denilen tüm solunum yolu duvarında ödem şişme sonucunda , solunum yetmezliği ve tansiyonda düşme ile hayati tehlikeye neden olabilecek duruma gelebilir.
Pudra ve lateks kullanımına getirilen kısıtlamalar ile bu sorun göreceli olarak çözülmüştür. Fakat son yıllarda hazır gıdalar ve katkı maddeleri kullanımın artması ile yeniden tırmanmaya başlamıştır.
Lateks alerjisi günümüzde hastane personelinde (devamlı eldiven giyen ameliyathane personeli) ciddi sorunlar yaratabilmektedir. Sorunun bir diğer önemli yönü sadece temas ile değil eldiven çıkartılıp giyilirken ortama saçılan lateks tozlarının solunum yolu ile alınması ile ciddi alerjik reaksiyonlar olabilir. Uzun dönemde hastane personelinde astım yakınmaları ve akciğer kapasitesinde önemli düşüşler gözlenir.
Lateks alerjisi benzer maddeler ve özellikle bazı meyvelere alerjisi olanlarda sık görülür. Önceden muz, kivi, ceviz, şeftali, mango, ananas, kestane patates, çilek, armut, avokado ve kestaneye karşı alerjisi olanlar lateks alerjisi için risk grubudur.
Günümüzde lateks alerjisi toplunda % 4-5 oranında görülürken lateks ile daha sık karşılaşan sağlık çalışanlarında %10 ve hata ameliyathane hemşirelerinde %20’ye varan oranlarda görülmektedir.
Uzun süreli ve sürekli lateks ile karşılaşanlarda deri belirtileri olmasa bile testle ile alerji tespit edilmiştir. Bir grup insanda da lateks alerjisine uyan yakınmalar olmadan sadece testlerde pozitiflik bulunur. Sağlık çalışanları dışında lastik tamircileri, kauçuk boyacılar, lastik endüstrisinde çalışanlar, ev kadınları, temizlikçiler, bahçıvanlar ve kuaförler de risk grubundadırlar.
Prof.Dr.Serdar Akgün
01.06.2020
KAYNAKLAR
- Hayriye Sarıcaoğlu, Sevil Ovalı Toka, Sema İpek Algan. Sağlık çalışanlarında lateks alerjisi. Türkderm 2013; 47: 94-8
- Nguyen K, Kohli A. Latex Allergy. StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan.
- Kelly KJ, Sussman G.Latex Allergy: Where Are We Now How Did We Get There?J Allergy Clin Immunol Pract. 2017 Sep-Oct;5(5):1212-1216.
