Bu iddialı lafların arkasındaki hem yararlı hem de çok zararlı bir maddeyi size tanıtmak istiyorum.
Düşünün; bir yerde bir bomba patlamış etrafta uçuşan ceset parçaları ve uzuvları kopmuş acı içerisindeki insanları görüyorsunuz. Büyük bir ağrı dalgası vücutlarını dövüyor. Hemen ağrılarını gidermek için ne yapmalısınız. Tabi ki bunu sıradan bir kişi bilemeyebilir. Bir sağlık görevlisinin aklına hemen ‘’morfin’’ gelir. Peki, ben size morfinden 100kat daha güçlü bir ilaçtan bahsetsem ne dersiniz?
Amerikan askerleri Afganistan’da uzaktan kumandalı bombalar ile karşılaştıkları zaman yaralan askerlerin ağrısını dindirmek için işte bu ilacı askerlerin ağzına bir lolipop gibi veriyorlar. O kadar etkili ki dakikalar içinde ağrıyı kesiyor. Etkisinin ortaya çıktığını nasıl anlıyorlar? Ağrını geçmesi ve rahatlama ile askerilerin ağızlarındaki lolipop düşüyor. Oradan anlıyorlar. İşte bu lolipop’un içerdiği ilaç Fentanil.
Hastanelerde sadece iğne olarak kullanılan Aldolan’dan (meperidine) 500 kat ve morfinden 100 kat daha güçlü bir ilaç Fentanil. Durun daha bitmedi bir türevi ‘’carfentanil’’ orijinalinden 1 000 kat daha güçlü. İnanılmaz değil mi?
İnsanın dudaklarını uçuklatacak bir etkiye sahip.
Fentanil aslında 1960’ta bunmuş. Son seneler de ise tıbbi kullanım alanı artmış bir ilaçtır. Etkisini beyindeki ağrı bölgelerini bloke ederek gösteriyor. Yani ağrınızı hissetmiyorsunuz ya da algılamıyorsunuz.
Günümüzde ağrı kesici olarak bir numaraya yükselmiş durumdadır. Bunun yanında ameliyatlarda da kullanılır.
Ama ağrı kesici üstünlüğü ve etkinin ortaya çıkmasındaki hız nedeni ile kanser ve kronik ağrı çekenlerde seçilir. Üstelik bunu iğne ile değil ağızdan, deriden veya dişetlerinden bile alabilirisiniz. İlacı gücünü göstermesi açısından 2017 yılında Amerika’da 1,25 milyon Fentanil reçetesi yazıldığını söylemem yeterli olur.
Gelelim tehlikesine; solunum merkezini bozduğu için kişiden solunumun durmasına neden olur. Hasta nefes alamadığı için ölür. Burada gene dikkat çeken bir nokta da insanlarda öldürücü dozunun sadece 2 mg gibi çok düşük bir doz olmasıdır.
Bu kadar güçlü bir llacın sokaklara düşmesi de hiç şaşırtıcı olmaz. Dünyanın lider ülkesi amer ikada da tüm sentetik uyuşturucular arasından sıyrılmış durumda. Fentanile bağlı ölümler her sene katlanarak artıyor.
Kaçakçılar artık kokain ya da marihuana yetiştirmek gibi bir dertleri yok. Hava durunu, sulama ve hasat gibi detaylar ile uğraşmıyorlar. Labaratuarlarda bu ilacı diğerleri ile üretiyorlar. Etkisinin çok güçlü ve hızlı olması nedeni ile kokain, met
amfetamin ve diğer sentetik ilaçların içine küçük dozlarda katıyorlar. Kullananlarda asıl fentanilin etkisinden başları döndüğünden hem uyuşturucuya hem de fentanile direkt olarak bağlanıyorlar. Böylece satışları artıyor.
İş o kadar ciddi boyutlar ulaşmış durumdaki size birkaç örnek vereyim. Baltimore 617 bin nüfuslu bir Amerikan şehridir. Ortalama günde 22 aşırı doz vakası ambulans servisine bildiriliyor. Rekorları ise günlük 80 vaka. Kanada da haftalık sosyal yardımların dağıtıldığı çarşamba günü acil Servislerin kâbusu o gün sadece ambulanslar yetmediğinden itfaiye de aşırı doz vaklarına yetişmeye çalışıyor.
Aşırı doz sonucunda solunumu durmak üzere olan vakalara müdahale ediyorlar. Ellerin de çok güçlü bir panzehir var. Naloxane ya da ticari ismi Narcan olan ilaç. Çoğu vaka da emilme özellikleri yüzünden burundan sprey olarak veriliyor. Bu Narcan o kadar etkili ki ölmek üzere olan kişiyi birkaç dakika içinde hayat döndürüyor. Acil görevlileri artan vakalar nedeni ile Narcan yetiştiremiyorlar.
İşte gördüğünüz üzere çok yararlı olan bir ilaç bu derece öldürücü ve tehlikeli bir maddeye dönüşüyor.
Ülkemizde bildiği kadar ile Fentanil ilaç olarak var. Ama ciddi bir sentetik uyuşturucu sorunu var. Ucuz olması yüzünden kullanma yaşı da düşüyor. Ülkemizde fentanil kullanımını hiç duymadım ama eli kulağındadır. Şimdi gelin size önemi bir noktayı anımsatayım. Bakırköy’deki AMATEM yeni bir ünite kurdu. Çamatem Çocuk ve Adölesan Alkol ve Madde alışkanlığı merkezi çocuk ve genç hastalara yetişmekte güçlük çekiyorlar.
Aman dikkat!
Sağlıcakla kalın.
Anahtar
İlaç, serdar akgün, ilaçlar, uyuşturucu, sağlık
